1.3.1. Kalıtım: Bireylerin genler yoluyla anne ve babasından aldığı özelliklere kalıtım denir.
Organizmadaki genetik materyalin (kalıtsal yapının) tamamına genom denir.
Genler (kalıtımı belirleyen kromozom parçaları), başat (dominant/baskın) ve çekinik (resesif, silik) diye iki türlüdür.
İnsandaki kromozom sayısı 23 çifttir. Cinsiyeti belirleyen kromozom’a Gonozom (1 çifttir: kadınlarda X, erkeklerde XY), cinsiyetle ilgili olmayan genlere Otozom (22 çifttir) denir. Eşey hücrelerin (23 çift kromozomun) birleşmesi sonucu oluşan yapıya (döllenmiş yumurtaya) zigot denir. Eşey hücrelerinin bir tanesine ise gamet denir.
Anne ve babadan çocuğa kalıtım yolu ile geçen yapıya GENOTİP denir. Zekâ ve bedensel özellikler büyük oranda Genotiple belirlenir. Ayrıca bu özelliklere çevre faktörleri de etki yapar. FENOTİP ise bu genetik yapının dışarıdan gözlenebilen şeklidir (Saç rengi, göz rengi, kan grubu, cilt rengi vb.).
Mutasyon; genler üzerindeki kalıcı değişikliklerdir. Genotiple ilgilidir. Kalıtımsaldır. Nesilden nesile aktarılır.
Modifikasyon; genler üzerindeki geçici değişikliklerdir. Fenotiple ilgilidir. Çevreseldir. Genotipi hiçbir zaman etkileyemez. Mesela; denize girip yandıktan sonra bronzlaşırız. Bu bronzlaşma geçicidir. Çünkü bir süre sonra tenimiz beyazlaşır.
Kalıtım şunlar üzerinde etkilidir:
§ Hareket ve el becerilerinde
§ Sözel ve sayısal yetenekte
§ Müzik ve resim yeteneğinde
§ Genel beden yapısı ve özelliklerinde
§ Potansiyel bir güç olarak zekâda
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder