Z Puanı ve bireysel başarının belirlenmesi

Aritmetik ortalaması sıfır ( = o), standart sapması bir (Sx=1,00) olan puanlara Z puanı, dağılımlara ise standart normal dağılım (birim normal dağılım) denir. Z puanı istatistiksel işlemlerde kolaylık sağlar. Z standart puanının başlangıç noktası olan sıfırın bağıl (izafi) sıfır ve birimlerinin standart olması nedeniyle, eşit aralık ölçeğinde puanlar verir. Bu nedenle eşit aralık ölçeğindeki verilere uygulanabilecek her türlü işlem Z puanlarına uygulanabilir. Z puanı aşağıdaki formül ile hesaplanır;

§  Z puanı, öğrencilerin herhangi bir konu ya da dersteki öğrenme düzeylerinin belirlenmesi ve karşılaştırılmasında kullanılır. Z puanı büyükse öğrenme düzeyi yüksek, düşükse öğrenme düzeyi düşüktür.

Öğrenme düzeyleri karşılaştırılırken Z puanları büyükten küçüğe sıralanır. Z puanı büyük olan öğrencinin öğrenme düzeyi diğer öğrencilere göre yüksek, düşük olan öğrencinin öğrenme düzeyi diğer öğrencilere göre düşüktür.

Örnek; normal dağılım gösteren bir sınavın aritmetik ortalaması 50, standart sapması 5 olsun. Bu sınavdan 60 alan bir öğrencinin z puanı;

 = 2 olur.

§  Z puanı, öğrencinin puanının, ait olduğu sınıfın aritmetik ortalamasından kaç standart sapma (kaç dilim) uzakta olduğunu gösterir.

Örnek; normal dağılım gösteren bir sınavın aritmetik ortalaması 40, standart sapması 5 olsun. Bu sınavdan 50 alan bir Demet’in z puanı;

 = 2 olur.

(Demet 50 puanıyla aritmetik ortalamadan 2 dilim yani 2 standart sapma kadar ileride olduğu için z puanı +2 olmuştur)

Uyarı: Bir öğrencinin puanının normal dağılımda kaçıncı dilime (veya standart sapmaya) denk geldiğini bulursak aslında o öğrencinin z puanını da (formülsüz) bulmuş oluruz.